
Choroba Hashimoto to autoimmunologiczna choroba tarczycy, częściej występuje u kobiet. Za przyczynę w 70 – 80% upatruje się czynniki genetyczne. W pozostałych przypadkach powodem mogą być czynniki środowiskowe (rytm dobowy, zanieczyszczenie środowiska, dieta, styl życia, mikrobiom jelitowy, przebyte infekcje, napromieniowanie).
Diagnostyka Hashimoto
Chorobę rozpoznaje się po stwierdzeniu przeciwciał anty TPO (przeciwko peroksydazie tarczycowej) i anty TG (przeciwko tyreoglobulinie). W badaniu USG można zaobserwować nacieki limfocytów w tarczycy. Dodatkowym testem z krwi jest stężenie TSH (hormon tyreotropowy – rośnie przy niedoczynności tarczycy) i fT4 (wolna tyroksyna – spada przy niedoczynności).
Skutkiem choroby jest pogorszenie funkcjonowania tarczycy i zaburzenie wydzielania przez nią hormonów. Ma to szeroki wpływ na cały organizm, ponieważ hormony te regulują tempo przemiany materii, wzrost tkanek i temperaturę ciała.
Objawy choroby Hashimoto to m.in. zmęczenie, nerwowość, wahania nastroju, zaparcia, uczucie zimna oraz suchość skóry i łamliwość paznokci.
Leczenie polega hormonalnej terapii zastępczej, lewotyroksyną. Odpowiednio skomponowana dieta stanowi wsparcie leczenia oraz może przynosić poprawę samopoczucia. Tym, na co zwraca się w ostatnich latach szczególną uwagę jest oś tarczycowo-jelitowa, która może wpływać na wiele chorób autoimmunologicznych.
Dieta przeciwzapalna
Ponieważ Hashimoto to choroba o podłożu zapalnym dieta powinna mieć charakter przeciwzapalny. Powinna być więc bogata w kolorowe warzywa i owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, zdrowe tłuszcze nienasycone i błonnik. Więcej o składnikach przeciwzapalnych w diecie przeczytasz TU.
Ponadto należy dostarczyć odpowiednią ilość witamin i minerałów niezbędnych do prawidłowej pracy tarczycy i przemian hormonów. Zobacz, co warto dodawać do diety, a czego unikać.
Jod
Jod jest niezbędnym składnikiem hormonów tarczycy. Jego niedobór powoduje m.in. wole, niedoczynność tarczycy, zmniejszoną płodność oraz zaburzenia wzrostu, rozwoju fizycznego i neurologicznego. Osoby dorosłe powinny spożywać dziennie 150 µg tego pierwiastka (kobiety ciężarne 220 µg, a karmiące 280 µg). Ponieważ Polska, poza obszarem nadmorskim, należy do krajów niedoboru jodu, w 1997 roku wprowadzono jodowanie soli kuchennej. Zabieg ten skutecznie wyrównał niedobory w naszej populacji.
Źródła jodu w diecie
Poza solą kuchenną, której 1 łyżeczka dostarcza 114 µg jogu, źródłem tego pierwiastka w diecie są ryby morskie i owoce morza (25 – 110 µg jogu/100g) oraz w mniejszym stopniu rośliny rosnące na glebach bogatych w jod, sery żółte (10 – 30 µg jogu/100g) i jaja (9,5 µg jogu/100g). Tak samo jak niedobór upośledza działanie tarczycy, tak i jego nadmiar (>1100 µg /dzień) jest toksyczny dla komórek tarczycy. Przekroczenia bezpiecznej dawki jodu prowadzi do zapalenia tarczycy Hashimoto, przejściowego lub trwałego zmniejszenia syntezy hormonów tarczycy i pośredniego hamowania aktywności peroksydazy tarczycowej.
Selen
Selen w postaci selenocysteiny bierze udział w ochronie tarczycy przed wolnymi rodnikami powstającymi podczas syntezy hormonów tarczycy, a także wchodzi w skład enzymów katalizujących aktywację i inaktywację hormonów tarczycy.
Rekomenduje się, by osoby dorosłe spożywały dziennie 55 µg selenu. W Polsce, średnie spożycie selenu wynosi ok. 65 µg/dzień dla mężczyzn i 40 µg/dzień dla kobiet. Na niedobory bardziej narażeni są palacze, weganie, osoby dializowane i zarażeni HIV. Występowanie selenu w glebie oraz jego obecność w produktach spożywczych waha się w zależności od szerokości geograficznej. Najuboższe w ten pierwiastek są gleby w Chinach i tam też najczęściej obserwuje się niedobory tego pierwiastka.
Źródła selenu w diecie
Najlepsze źródła selenu to:
- orzechy brazylijskie ze wschodniej części Amazonii i centralnej części Brazylii. Już 1 orzech pokrywa całodzienne zapotrzebowanie na selen. Najmniej selenu mają orzechy z Boliwii i Peru.
- ryby, owoce morza, drób, jaja (ok 20 – 30 µg/100g, tuńczyk nawet 80 µg/100g)
- podroby (ok 15 – 20 µg/100g)
- pełnoziarniste zboża (kasza gryczana – 20µg/100g, otręby, płatki owsiane)
Wysokie dawki selenu mogą być toksyczne. Objawem przewlekłego zatrucia selenem (selenozy obserwowanej przy przyjmowaniu dawki 1200 μg selenu) jest m.in. łamliwość i utrata paznokci oraz wypadanie włosów. 1200 μg selenu. W związku z tym ustalono, że dziennie nie należy przekraczać dawki 300 μg selenu.
Inne składniki mineralne i witaminy
Ponieważ chorobie Hashimoto często towarzyszy anemia, warto zwrócić uwagę na składniki krwiotwórcze. Należą do nich żelazo, kwas foliowy i witamina B12. Ponadto żelazo jest niezbędne do reakcji peroksydazy tarczycowej. Uwaga jednak na przewlekłą suplementację, ponieważ wysoki poziom żelaza w diecie ma działanie prooksydacyjne i rakotwórcze.
W przemianach hormonów tarczycy ważny jest także cynk. Jego niedobór prowadzi do zaburzeń w stężeniu T3 i T4 oraz zwiększa miano przeciwciał przeciwko antygenom tarczycy. Dobre źródła cynku w diecie to pestki z dyni, zarodki pszenne, jaja, mięso, sery żółte i pełnoziarniste produkty zbożowe (kasza gryczana, jaglana, chleb razowy, płatki owsiane),
W profilaktyce chorób tarczycy zaleca się odpowiednią podaż witamin A, C, E oraz z grupy B, ze względu na ich działanie antyoksydacyjne, przeciwnowotworowe i antygoitrogenne.
Inozytol, czyli witamina B8, (i jego metabolit mio-inozytol) działa ochronnie na tarczycę poprzez poprawę sygnalizacji TSH i supresję cytokin prozapalnych. Inozytol w połączeniu z selenem obniża TSH do wartości prawidłowych u pacjentów z niedoczynnością tarczycy. Jego źródłem w diecie są owoce cytrusowe i jagodowe, kiwi, nektarynki, banany, mango, wiśnie, kapusty, bakłażan, papryka, nasiona roślin strączkowych, pełnoziarniste produkty zbożowe.
Wit D jako regulator produkcji cytokin zapalnych i prostaglandyn pomaga w zmniejszeniu przewlekłego stanu zapalnego (także tarczycy), a także może zmniejszać uszkodzenia tarczycy.
Do diety warto dodawać także czarnuszkę (TUTAJ przeczytasz jaka będzie najlepsza dla Ciebie postać czarnuszki). Warto też zadbać o prawidłowy rytm dobowy. W przypadku problemów ze snem warto rozważyć suplementację melatoniną.